Stijging WIA- uitkeringen

In 2021 was de stijging van het aantal mensen dat een arbeidsongeschiktheidsuitkering (WIA) kreeg toegekend hoger dan verwacht. UWV heeft onderzoek gedaan naar de oorzaken van deze extra instroom in de WIA. Uit de analyse blijkt dat de stijging van de instroom vooral te zien is bij mensen die geen werkgever meer hebben op het moment dat zij een aanvraag doen voor de WIA, bijvoorbeeld omdat ze werkloos waren toen ze ziek werden of hun tijdelijke contract afliep tijdens hun ziekte. Deze zogeheten vangnetters stromen dan vanuit de Ziektewet door naar de WIA.

UWV heeft de vangnetters die in 2019 ziek werden niet optimaal kunnen begeleiden

Bijna de helft van de instroom in de WIA bestaat uit mensen die géén werkgever (meer) hebben, omdat ze bijvoorbeeld ziek werden vanuit de WW of hun tijdelijke contract afliep terwijl ze ziek waren. Zij doen daarom tijdens hun eerste twee jaar ziekte een beroep op het vangnet van de Ziektewet (ZW). UWV is dan verantwoordelijk voor het verstrekken van de ZW-uitkering en de re-integratie. De extra toename van 2.900 WIA-uitkeringen, die niet verklaarbaar is uit de bekende factoren, zit vooral (90 procent) bij deze groep: in 2021 stromen 2.600 meer vangnetters door naar de WIA dan verwacht.

UWV heeft de vangnetters die in 2019 ziek werden niet optimaal kunnen begeleiden, waardoor meer van hen de maximale ziekteduur bereikten en in 2021 een WIA-aanvraag indienden.

Meerdere oorzaken

Uit de analyse blijkt dat hiervoor meerdere oorzaken zijn aan te wijzen. Allereerst speelt een rol dat UWV in 2019 bezig was met het invoeren van een nieuwe werkwijze voor de begeleiding voor deze groep, waardoor de resultaten tijdelijk minder waren. Voor deze groep is het sowieso een stuk lastiger om te re-integreren, want ze hebben geen werkgever bij wie ze stap voor stap weer aan het werk kunnen gaan.

In het voorjaar van 2020 stak corona de kop op waardoor fysieke spreekuren niet mogelijk waren en sociaal-medische beoordelingen moesten worden uitgesteld. Vangnetters hadden het extra moeilijk, omdat de isolatie voor hen relatief groot was en omdat het tijdens de pandemie nog moeilijker was om voor hen een werkgever te vinden bij wie ze konden re-integreren. Deze Ziektewet-arbobegeleiding kwam in deze jaren verder onder druk te staan door het toenemende tekort aan beoordelingscapaciteit bij UWV.

Eerder bleek al dat de coronapandemie ook een aandeel heeft gehad in de extra WIA-instroom. Als gevolg van coronaklachten, bovenop hun bestaande aandoening, zijn in 2021 ongeveer 300 extra mensen in de WIA terecht gekomen. Sinds begin 2022 stromen de eerste mensen met long covid de WIA in.